แนวทางการให้ยาทางสายให้อาหาร

การให้ยาทางสายให้อาหารควรทำด้วยความระมัดระวัง เนื่องจากอาจทำให้เกิดปัญหาได้ เช่น ยามีปฏิกิริยากับอาหารแล้วทำให้ยาหมดฤทธิ์ในการรักษา หรือยากับอาหารจับกันเป็นก้อนทำให้สายให้อาหารอุดตัน หรือยาถูกดูดซับไว้ที่สายให้อาหารทำให้ปริมาณยาที่ผู้ป่วยได้รับเข้าไปในร่างกายลดลงดังนั้นเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับประโยชน์จากการให้ยาผ่านทางสายให้อาหาร บุคลากรสาธารณสุขหรือผู้ดูแลผู้ป่วยควรปฏิบัติตามแนวทาง ดังนี้1. ควรดูว่าสายให้อาหารนั้น มีปลายสายเปิดที่กระเพาะอาหาร หรือ ลำไส้ เพื่อเตรียมยาให้เหมาะสมและไม่ถูกทำลายเมื่ออยู่ในสภาวะกรดของกระเพาะอาหารหรือสภาวะด่างของลำไส้ ผู้ป่วยต้องอยู่ในท่านั่ง หรือหลังเอนทำมุม 30 องศากับที่นอน เพื่อลดการขย้อนของยา2. กระบอกให้ยาที่นำมาใช้เพื่อการให้ยาทางสายให้อาหาร (oral syringe) ควรมีความจุ 50 ซีซี หากใช้กระบอกฉีดยามาเป็นกระบอกให้ยาทางสายให้อาหาร ควรติดฉลากระบุว่า “ใช้ให้ยาทางสายให้อาหาร” เพื่อป้องกันความสับสน3. ก่อนที่จะบริหารยาให้ผู้ป่วย ผู้บริหารยาจะต้องล้างมือและสวมถุงมือ เพื่อป้องกันมิให้ยาถูกปนเปื้อนด้วยจุลินทรีย์ (การสวมถุงมือยังช่วยป้องกันผู้บริหารยามิให้ได้รับอันตรายจากการสัมผัสกับยา) 4. ต้องหยุดให้อาหารทางสายก่อนให้ยา ในบางกรณีต้องหยุดให้อาหารอย่างน้อย 2 ชั่วโมงก่อนให้ยา และต้องไม่ผสมยาลงในอาหาร เพราะมีโอกาสที่ยาจะทำปฏิกิริยากับอาหารได้ ทำให้สายอุดตัน ยาถูกดูดซึมน้อยลง หรือ การดูดซึมอาหารลดลง5. ต้องล้างสายให้อาหารทั้งก่อนและหลังให้ยา ด้วยน้ำ 15-30 ซีซี เพื่อป้องกันปฎิกิริยาระหว่างยาและอาหาร6. หากให้ยามากกว่า 1 ชนิด ห้ามผสมกันแล้วให้ทีเดียว เพราะยาอาจมีปฏิกิริยาต่อกัน วิธีที่ควรปฏิบัติคือแยกให้ยาทีละชนิด และล้างสายด้วยน้ำ 10 ซีซี คั่นระหว่างยาแต่ละชนิดเพื่อป้องกันการเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา แต่หากผู้ป่วยต้องจำกัดน้ำ ให้พิจารณาการให้ยาด้วยวิถีอื่น เช่น ฉีดยา เหน็บยาทางทวารหนัก เป็นต้น เพื่อให้เหลือจำนวนยาน้อยลงที่จะให้ทางสายให้อาหาร 7. เลือกให้ยาน้ำเป็นลำดับแรก การนำยาน้ำของเด็กมาให้ผู้ใหญ่ อาจต้องระวังในผู้ป่วยที่ต้องจำกัดน้ำเพราะอาจได้ปริมาณน้ำทั้งหมดเกินกว่าที่ผู้ป่วยจะรับได้ นอกจากนี้หากยาน้ำนั้นเป็นยาน้ำเชื่อม ก็จะมีความหนืดมาก อาจติดอยู่ในสายให้อาหาร ทำให้ผู้ป่วยได้รับยาไม่เต็มที่8. ยาเม็ดที่นำมาให้ทางสายให้อาหาร หากไม่มีข้อห้ามการบด ให้นำมาบดเป็นผง แล้วผสมน้ำ 10-15 ซีซี จากนั้นจึงดูดน้ำที่มียาผสมอยู่นั้นไปให้ทางสายให้อาหาร9. ยาหลายชนิดมีการออกแบบเป็นพิเศษ ซึ่งห้ามหรือไม่ควรนำมาให้ทางสายให้อาหาร ได้แก่- ยาเคลือบเอ็นเทอริก (enteric-coated dosage form) ยารูปแบบนี้ได้รับการออกแบบให้ฟิล์มที่เคลือบไว้ละลายออกเมื่ออยู่ในลำไส้ จัดเป็นยาออกฤทธิ์ช้า เมื่อนำยารูปแบบนี้มาบดแล้วให้ทางสายให้อาหาร จึงสูญเสียคุณสมบัติที่ออกแบบไว้ และมีโอกาสก่ออาการไม่พึงประสงค์ต่อผู้ป่วยได้เนื่องจากยาถูกปลดปล่อยออกมาที่กระเพาะอาหารแทนที่จะออกมาในลำไส้- ยาออกฤทธิ์นาน (sustained-release dosage form) ยารูปแบบนี้ได้รับการออกแบบให้ออกฤทธิ์นาน และมียาในปริมาณสูง เมื่อนำยารูปแบบนี้มาบดแล้วให้ทางสายให้อาหาร จึงสูญเสียคุณสมบัติที่ออกแบบไว้ และมีโอกาสก่อความเป็นพิษต่อผู้ป่วยได้เนื่องจากยาปริมาณสูงออกฤทธิ์ทั้งหมดทันที - ยาอมใต้ลิ้น (sublingual tablet) ยารูปแบบนี้ได้รับการออกแบบมาให้เกิดการดูดซึมยาในช่องปากเท่านั้น เนื่องจากยาจะถูกทำลายเมื่ออยู่ในกระเพาะอาหาร หรือ ถูกเปลี่ยนสภาพที่ตับภายหลังการดูดซึมจากทางเดินอาหาร จัดเป้นยาที่สูญสิ้นฤทธิ์เมื่อกลืน10. ปรึกษาเภสัชกรถึงวิธีบริหารยาแก่ผู้ป่วยที่มีสายให้อาหาร ซึ่งอาจจำเป็นต้องมีการปรับขนาดยา รูปแบบยา และวิธีบริหารยาซึ่งอาจต้องมีการปฏิบัติที่ระมัดระวังเป็นพิเศษ เช่น ยาที่มีพิษต่อเซลล์ ยาที่กดภูมิคุ้มกัน ทั้งนี้สามารถดูรายชื่อยาและ เหตุผลของการห้ามบดหรือทำให้แตก หรือห้ามให้ทางสายให้อาหาร ได้จากตารางที่ 1 รายชื่อยาที่ห้ามบดหรือทำให้แตก หรือห้ามให้ทางสายให้อาหาร (เรียงตามอักษรด้วยชื่อทางการค้าของบริษัทยาต้นแบบเท่านั้น)

ชื่อยา (ชื่อทางการค้า)	ตัวยาสำคัญ	เหตุผลที่ห้ามบดหรือทำให้แตก หรือห้ามให้ทางสายให้อาหาร
Actonel	Risedronate	ผู้ป่วยต้องอยู่ในท่านั่งอย่างน้อย 30 นาทีหลังให้ยา เพื่อลดโอกาสของการเกิดแผลในหลอดอาหาร
Adalat retard	Nifedipine	ออกฤทธิ์นาน
Adalat CR	Nifedipine	ออกฤทธิ์นาน
Addi-K	Potassium chloride	ออกฤทธิ์นาน
Aggrenox	Dipyridamole + Acetylsalicylic acid	ออกฤทธิ์นาน
Alkeran	Melphalan	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Aspent	Aspirin	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Aspent-M	Aspirin	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Augmentin	Amoxicillin/clavulanic acid	เหนียวเมื่อบด เสื่อมสภาพเมื่อชื้น
Bonviva	Ibandronic acid	ผู้ป่วยต้องอยู่ในท่านั่งอย่างน้อย 30 นาทีหลังให้ยา เพื่อลดโอกาสของการเกิดแผลในหลอดอาหาร
Buprine	Buprenorphine	สูญสิ้นฤทธิ์เมื่อกลืน
Cardil CR	Diltiazem	ออกฤทธิ์นาน
Cardepine	Nicardipine	ออกฤทธิ์นาน
Calcigard retard	Nifedipine	ออกฤทธิ์นาน
Cardura XL	Doxazosin	ออกฤทธิ์นาน
Cellcept	Mycophenolate mofetil	กดภูมิคุ้มกัน เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Clarinase 24 hour	Loratadine + Pseudoephedrine	ออกฤทธิ์นาน
Clarinase repetab	Loratadine + Pseudoephedrine	ออกฤทธิ์นาน
Clomid	Clomiphene	เสี่ยงต่อผู้บริหารยาที่เป็นสตรีตั้งครรภ์ (pregnancy risk category X)
Combizym	Pancreatin + Enzyme concentrate from Aspergillus oryzae	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Combizym compositum	Pancreatin + Enzyme concentrate from Aspergillus oryzae + Ox bile extract	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Concerta	Methylphenidate	ออกฤทธิ์นาน
Controloc	Pantoprazole	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Creon 10000	Pancreatin (corresponding to lipase, amylase, protease)	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Cytotec	Misoprostol	เสี่ยงต่อผู้บริหารยาที่เป็นสตรีตั้งครรภ์ (pregnancy risk category X)
Danzen	Serratiopeptidase	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Depakine	Sodium valproate	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Depakine chrono	Sodium valproate	ออกฤทธิ์นาน
Detrusitol SR	Tolterodine	ออกฤทธิ์นาน
Diamicron MR	Gliclazide	ออกฤทธิ์นาน
Dilantin Kapseal	Phenytoin	ออกฤทธิ์นาน ⁴
Distaclor MR	Cefaclor	ออกฤทธิ์นาน
Dulcolax	Bisacodyl	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Endoxan	Cyclophosphamide	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Efexor-XR	Venlafaxine	ออกฤทธิ์นาน
Fludara	Fludarabine	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Fosamax	Alendronate	ผู้ป่วยต้องอยู่ในท่านั่งอย่างน้อย 30 นาทีหลังให้ยา เพื่อลดโอกาสของการเกิดแผลในหลอดอาหาร
Harnal	Tamsulosin	ออกฤทธิ์นาน
Herbesser 90 SR	Diltiazem	ออกฤทธิ์นาน
Herbesser R100	Diltiazem	ออกฤทธิ์นาน
Herbesser R200	Diltiazem	ออกฤทธิ์นาน
Hydrea	Hydroxyurea	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Imdur	Isosorbide-5-mononitrate	ออกฤทธิ์นาน ³
Imuran	Azathioprine	กดภูมิคุ้มกัน เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Isoptin SR	Verapamil	ออกฤทธิ์นาน ³
Isordil sublingual	Isosorbide dinitrate	สูญสิ้นฤทธิ์เมื่อกลืน
Kapanol	Morphine	ออกฤทธิ์นาน ⁴
Klacid MR	Clarithromycin	ออกฤทธิ์นาน
Ladogal	Danazol	เสี่ยงต่อผู้บริหารยาที่เป็นสตรีตั้งครรภ์ (pregnancy risk category X)
Lanvis	Thioguanine	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Leukeran	Chlorambucil	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Losec MUPS	Omeprazole	ยาเม็ดแตกตัวเร็วให้แกรนูลเคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า ²
Madopar HBS	Levodopa + Benserazide	ออกฤทธิ์นาน
Mesacol	Mesalazine	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Methotrexate-EBEWE	Methotrexate	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Methotrexate-Lederle	Methotrexate	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Methotrexate-Remedica	Methotrexate	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Miracid	Omeprazole	แคปซูลบรรจุเพลเล็ตเคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า ¹
Monolin SR	Isosorbide mononitrate	ออกฤทธิ์นาน ⁴
Mucosolvan PL	Ambroxol	ออกฤทธิ์นาน
Myfortic	Mycophenolate	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Myleran	Busulphan	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Natrilix SR	Indapamide	ออกฤทธิ์นาน
Nexium MUPS	Esomeprazole	ยาเม็ดแตกตัวเร็วให้แกรนูลเคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า ²
Norflex	Orphenadrine	ออกฤทธิ์นาน
Nuelin SR	Theophylline	ออกฤทธิ์นาน
Pariet	Rabeprazole	ยาเม็ดแตกตัวเร็วให้แกรนูลเคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า ²
Pentasa	Mesalazine	ออกฤทธิ์นาน
Plendil	Felodipine	ออกฤทธิ์นาน
Postinor 2	Levonorgestrel	เสี่ยงต่อผู้บริหารยาที่เป็นสตรีตั้งครรภ์ (pregnancy risk category X)
Prevacid FDT	Lansoprazole	ยาเม็ดแตกตัวเร็วให้แกรนูลเคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า ²
Propecia	Finasteride	เสี่ยงต่อผู้บริหารยาที่เป็นสตรีตั้งครรภ์ (pregnancy risk category X)
Proscar	Finasteride	เสี่ยงต่อผู้บริหารยาที่เป็นสตรีตั้งครรภ์ (pregnancy risk category X)
Puri-nethol	Mercaptopurine	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Quomem	Bupropion	ออกฤทธิ์นาน
Renitec	Enalapril	เหนียวเมื่อบด เสื่อมสภาพเมื่อชื้น
Roaccutane	Isotretinoin	เสี่ยงต่อผู้บริหารยาที่เป็นสตรีตั้งครรภ์ (pregnancy risk category X)
Salazopyrin EN	Sulfasalazine	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Salofalk	Mesalazine	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Strattera	Atomoxetine	ระคายเคืองต่อดวงตา เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Supralip 160	Fenofibrate	ออกฤทธิ์นาน
Tegretol CR	Carbamazepine	ออกฤทธิ์นาน
Temodal	Temozolomide	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Tracleer	Bosentan	เสี่ยงต่อผู้บริหารยาที่เป็นสตรีตั้งครรภ์ (pregnancy risk category X)
Tramal Retard	Tramadol	ออกฤทธิ์นาน
Trental 400	Pentoxifylline	ออกฤทธิ์นาน
Trepal-400	Pentoxifylline	ออกฤทธิ์นาน
Trivastal retard	Piribedil	ออกฤทธิ์นาน
Tylenol 8 hour	Paracetamol	2-layer caplet
UFT	Tegafur + Uracil	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Vastarel MR	Trimetazidine	ออกฤทธิ์นาน
Vepesid	Etoposide	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Videx EC	Didanosine	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Voltaren	Diclofenac	เคลือบเอ็นเทอริก ออกฤทธิ์ช้า
Voltaren SR	Diclofenac	ออกฤทธิ์นาน
Xatral XL	Alfuzosin	ออกฤทธิ์นาน
Xeloda	Capecitabine	มีพิษต่อเซลล์ เสี่ยงต่อผู้บริหารยา
Zeptol CR	Carbamazepine	ออกฤทธิ์นาน

¹ แกะแคปซูลได้ นำยาที่เทออกจากแคปซูลผสมน้ำโดยไม่บดก่อน แล้วนำน้ำที่มียาผสมอยู่นั้นไปให้ทางสายให้อาหาร ²ใส่เม็ดยาลงในกระบอกให้ยาที่ต่อกับสายให้อาหาร เติมน้ำ เขย่าเบาๆ จนเม็ดยาละลาย กลายเป็นเม็ดเล็กๆ กระจายตัวในน้ำ แล้วจึงดันยาลงไปตามสายให้อาหารทันที³หักเม็ดได้ตามรอยบาก⁴แกะแคปซูล เทผงยาที่อยู่ภายในลงในสายให้อาหาร แล้วล้างสายทันทีด้วยน้ำ และต้องปรับขนาดยาที่ให้ด้วย ที่มา: เวบไซต์สมาคมเภสัชกรรมโรงพยาบาล : http://www.thaihp.org/

Link to Post - Back to Top

กรุณาเข้าสู่ระบบหรือสมัครสมาชิกก่อนโพสข้อความค่ะ

คลิ๊กที่นี่

Main webboard » ข้อมูลวิชาการใหม่ๆ

ย้อนกลับ | ตั้งกระทู้ใหม่

Advertising Zone Close

แนวทางการให้ยาทางสายให้อาหาร

Nexium MUPS

Norflex